چه بر سر سیاست بایدن در قبال ایران آمده؟ / واشنگتن دیگر باید با تهران به عنوان یک قدرت هسته‌ای رفتار کند
تاریخ انتشار: ۸ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۲۱۴۷۸
دانیله پلتکا، محقق انستیتوی امریکن انترپرایز در یادداشتی در نشریه فارن پالسی نوشت: تنها چند ماه مانده به آغاز به کار دولتش، جو بایدن در کنفرانسی خبری گفته بود، "از اینکه ایران همچنان موافق حضور در مذاکرات و گفتگو‌های مستقیم با ما و شرکایمان در خصوص نحوه حرکت به جلو و الزامات بازگشت (به برجام) است، خشنودم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: اما با گذشت تقریبا ۳ سال از آن سخنان، آن گفتگو‌ها مدتهاست که از هم پاشیده و جای آن را هیچ گرفته است. بر اساس تحقیقی که از اعضای دموکرات و جمهوری خواه کنگره، مقام‌های دولتی، دیپلمات‌های خارجی و کارشناسان مسائل ایران انجام شده، دولت بایدن اکنون هیچ سیاست مشخصی در قبال ایران و برنامه هسته‌ای این کشور ندارد.
در سخنرانی سالانه رئیس جمهور آمریکا در کنگره نیز، بایدن تنها یک اشاره گذرا به ایران داشت. نداشتن خط مشی مشخص در بدترین زمان ممکن رخ می‌دهد.
انستیتوی علوم و امنیت بین الملل به صورت منظم ارزیابی‌هایی را در خصوص وضعیت برنامه هسته‌ای ایران منتشر می‌کند. بر اساس ارزیابی این موسسه در حال حاضر زمان گریز هسته‌ای ایران (مدت زمان مورد نیاز برای مونتاژ یک سلاح هسته ای) به صفر رسیده است. این عملا بدان معناست که ایران از اورانیوم کافی با غنای تسلیحاتی برای ساخت یک بمب در طی چند روز برخوردار است و می‌تواند طی مدت ۳۰ روز ۶ بمب اتم مونتاژ و تولید نماید.
در نشست ۴ مارس شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بدون تایید اعداد و ارقام ادعایی انستیتوی علوم و امنیت بین الملل تصریح کرد که این نهاد بین المللی اطلاع چندانی از آنچه در ایران می‌گذرد ندارد.
در نشست قبلی شورای حکام در نوامبر ۲۰۲۳، مجموعه‌ای از نگرانی‌ها در خصوص مسائل حل نشده برنامه هسته‌ای ایران از جمله کوتاهی این کشور در اشتراک گذاری اطلاعات هسته‌ای بر اساس حقوق بین الملل در خصوص وجود ذرات اورانیوم در سایت‌های مختلف شامل ورامین و تورقوزآباد مطرح شده بود. تهران همچنین ابهامات موجود درباره سوالات قبلی آژانس را برطرف نکرده است. در عوض دولت ایران در سپتامبر ۲۰۲۳ به تلافی تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا تصمیم به اخراج تعدادی از بازرسان آژانس گرفت.
اما علیرغم پیشرفت‌های حاصل شده در برنامه هسته‌ای ایران و تصمیم این کشور مبنی بر غنی سازی ۶۰ درصدی اورانیوم، دولت بایدن هیچ اظهارنظر رسمی‌ای مبنی بر اینکه سیاست قبلی اش در قبال ایران را کنار گذاشته منتشر نکرده است.
کولین کاهل، یک مقام سابق پنتاگون در فوریه ۲۰۲۳ به کنگره گفت، «همچنان این نظر وجود دارد که اگر شما بتوانید موضوع را از طریق دیپلماتیک حل و فصل کنید و مجددا محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران را برقرار نمایید، بهتر از گزینه‌های دیگر است. اما در حال حاضر برجام در حالت تعلیق قرار دارد.» بایدن در نوامبر ۲۰۲۲ در تجمع حامیانش به یکی از حاضران گفته بود توافق هسته‌ای "مرده" است.
زمانی که رابرت مالی، نماینده ویژه در امور ایران به دلیل زیر پا گذاشتن مسائل امنیتی از سمت خود کنار گذاشته شد، به نظر می‌رسید که تمام امید‌ها برای احیای توافق هسته‌ای از بین رفته است.
بسیاری انتظار داشتند دولت بایدن با هدف دستیابی به یک توافق جدید و بهتر رژیم تحریم‌ها علیه ایران را که قبل از روی کار آمدنش برقرار شده بود از سر بگیرد. اما این اتفاق رخ نداد. در عوض، بخش عمده گام‌های برداشته شده در هنگام ورود بایدن به کاخ سفید در سال ۲۰۲۱ نظیر حذف نام گروه حوثی‌های یمن از فهرست گروه‌های تروریستی و کاهش سختگیری‌ها بر ناقضان تحریم نفتی ایران همچنان پابرجا باقی مانده است.
گروهی از سناتور‌های آمریکایی اوایل امسال در نامه‌ای ضمن انتقاد از عدم اجرای سختگیرانه تحریم‌های نفت مدعی شدند که ایران در حال حاضر روزانه بیش از ۱.۴ میلیون بشکه نفت می‌فروشد که دو سوم آن به چین است.
همچنین بر اساس ادعای تنظیم کنندگان این نامه، درآمد نفتی ایران در فاصله فوریه ۲۰۲۱ تا اکتبر ۲۰۲۳ حداقل ۸۸ میلیارد دلار بوده و ذخایر ارزی این کشور در فاصله سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ رشدی ۴۵ درصدی را شاهد بوده است.
هرچند وزارت خزانه داری دولت بایدن به وضع تحریم‌ها علیه ایران در حوزه‌هایی نظیر حقوق بشر، موشکی و تخلفات اشاعه‌ای ادامه می‌دهد، اما بخش اعظم تحریم‌های نفتی و ال ان جی به خصوص علیه چین و خریداران مرتبط با چین، ناچیز و غیرموثر بوده است. نمی‌توان دلیل مشخصی برای توضیح اینکه چرا دولت بایدن به تهران اجازه می‌دهد مقادیر قابل توجهی پول نقد عاید خود کند پیدا کرد.
با این حال سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا به وال استریت ژورنال گفته: «ایالات متحده اجرای سختگیرانه تمام تحریم‌های مرتبط با ایران را ادامه می‌دهد و هیچ تحریمی را لغو نکرده است. هرگونه ادعایی بر خلاف این موضوع نادرست است.»
احتمالا دولت بایدن همچنان کورسوی امیدی به نوعی توافق برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران دارد. این احتمال نیز وجود دارد که دولت بایدن نگران افزایش قیمت نفت در سال منتهی به انتخابات باشد. احتمال دیگر این است که دولت بایدن نگران است بی توجهی اش به مشکل موجب شده تا توانایی ایران در بالا بردن سطح تنش افزایش یابد و این یعنی واشنگتن اکنون عملا باید با ایران به عنوان یک قدرت هسته‌ای رفتار کند.
قدرت‌های اروپایی نیز که در توافق سال ۲۰۱۵ در کنار آمریکا بودند و اقدام سال ۲۰۱۸ دولت ترامپ در خروج از توافق هسته‌ای ایران را محکوم کردند، به یکباره حساسیت خود نسبت به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را از دست داده اند. کشورهای اروپایی و آمریکا در نشست ماه نوامبر شورای حکام تصمیم ایران به افزایش سطح غنی سازی اورانیوم به ۶۰ درصد را محکوم کردند، اما این کشور‌ها هیچ اشاره‌ای به تبعاتی که ایران ممکن است در نتیجه اخذ این تصمیم با آن مواجه شود نکردند.
اما نکته عجیب‌تر همچنان بی میلی دولت بایدن به همکاری با متحدانش جهت فعال کردن مکانیزم موسوم به ماشه است. در چند مقطع مهم زمانی چنین تصمیمی می‌توانست اتخاذ شود. در اکتبر ۲۰۲۳، موعد قطعنامه سازمان ملل که انتقال پهپاد و موشک به مقصد و مبدا ایران را ممنوع می‌کرد به موجب برجام منقضی شد.
هرچند ایران و آمریکا هر دو پایبندی به توافق برجام را متوقف ساخته اند، اما قطعنامه شورای امنیت که متضمن تعهدات طرفین در برجام است هنوز پابرجاست. ایران، به ادعای دولت بایدن مدت‌ها مشغول نقض محدودیت‌های وضع شده بر برنامه‌های موشکی و پهپادی خود بوده است. مکانیزم اسنپ بک، به هر کدام از طرف‌های توافق برجام اجازه می‌دهد که فرآیندی را در شورای امنیت سازمان ملل کلید بزنند و تحریم‌های سازمان ملل از جمله تحریم‌های تسحلیاتی و موشکی علیه ایران را مجددا فعال نماید. فعال شدن مکانیزم ماشه یا همان اسنپ بک می‌تواند محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران را نیز بازگرداند.
نشانه‌های رو به افزایشی وجود دارد مبنی بر اینکه رویکرد تندروانه و رادیکال ایران تهدیدی برای ایالات متحده به شمار می‌رود. شکست گفتگو‌ها با ایران در سال ۲۰۲۲ در خلاء اتفاق نیافتاد. حتی قبل از اینکه حمله ۷ اکتبر حماس سایه سنگینی بر نقش مخرب ایران در خاورمیانه بیندازد، تعدادی از اتفاقات منطقه‌ای این موضوع را به خوبی روشن کرده بود که تمایل تهران به تعامل با غرب رو به کاهش است.
اولین اتفاق نحوه برخورد با اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی در سپتامبر ۲۰۲۲ بود که انتقادات شدید دولت بایدن را در پی داشت. پس از این اتفاقات، گفتگو‌ها بین ایران و آمریکا صرفا به تلاش‌ها برای آزادی ۵ زندانی آمریکایی محبوس در زندان‌های ایران محدود شد.
به علاوه، همزمان با رادیکال‌تر شدن سیاست در داخل، سیاست خارجی ایران نیز صریحتر از قبل به سمت روسیه و چین تمایل پیدا کرد. در طی ۲ سال گذشته، ایران حمایت تسلیحاتی از روسیه در جنگ اوکراین را افزایش داده و بیش از ۲ هزار فروند پهپاد به این کشور تحویل داده است. در کنار این‌ها باید به نقش ایران در حمله ۷ اکتبر حماس از طریق تامین مالی، تسلیحاتی و آموزشی گروه حماس نیز اشاره کرد. همچنین حوثی‌های تحت حمایت ایران کشتیرانی بین المللی در دریای سرخ را مختل نموده اند.
فعالیت‌های گروه حزب الله لبنان و سایر گروه‌های شبه نظامی در عراق و سوریه را نیز که همگی از حمایت ایران برخوردارند باید به این فهرست اضافه کرد.
کانال عصر ایران در تلگراممنبع: عصر ایران
کلیدواژه: بایدن ایران برنامه هسته ای ایران هسته ای ایران قبال ایران دولت بایدن گفتگو ها تحریم ها بر اساس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۲۱۴۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیا دکترین هسته‌ای ایران تغییر کرده است؟
دکترین هسته‌ای ایران کاملاً روشن و شفاف بوده اما از همه ظرفیت‌های موجود در حوزه هسته‌ای به‌منظور دستیابی به فنّاوری‌های روز نیز استفاده خواهد کرد.
ارسال چند پیام از سوی آمریکایی‌ها و سپس تکذیب آن حکایت از سردرگمی کاخ سفید در تحلیل وقایع منطقه پس از عملیات درخشان وعده صادق دارد. پیش‌ازاین نشریه انگلیسی آی در گزارشی نوشته بود که و بایدن همه گزینه‌ها را «روی میز» نگه می‌دارد و در نظر دارد تا توافق برای جلوگیری ایران از تولید سلاح‌های هسته‌ای به‌عنوان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌تر برای جلوگیری از جنگ همه‌جانبه در خاورمیانه را احیا کند.
این نشریه انگلیسی که به محافل دیپلماتیک در لندن نزدیک است در ادامه با اشاره به موضوع احیای برجام نوشته است که کاخ سفید در حال بررسی توافق هسته‌ای جدید با ایران درازای لغو برخی تحریم‌های اقتصادی علیه تهران است تا از یک جنگ تمام‌عیار در منطقه جلوگیری کند، یک دیدگاه در داخل دولت این است که رئیس‌جمهور فرصتی را برای آغاز مذاکرات دیپلماتیک برای احیای مجدد توافق هسته‌ای ایران می‌بیند.
پس از انتشار این گزارش روزنامه کویتی الجریده که مدعی انتشار اخبار محرمانه در منطقه است در خبری قابل‌توجه نوشت که ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا درباره برجام نیز آغاز شود!
البته این اخبار دو روز پس از انتشار از جانب یک مقام سیاسی در آمریکا تکذیب شده است، ودانت پاتل معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در جریان کنفرانس خبری و در پاسخ به پرسشی در خصوص این دست گزارش‌ها اعلام کرد که در مورد راه‌های ارتباط خود با ایران ابراز نظر نکرده اما می‌بایست گفت آمریکا در حال مذاکره مستقیم با ایران در نیویورک یا هر جای دیگری در مورد برجام نیست.
برای مهار ایران با آنها گفتگو کن!
برخی آگاهان سیاسی اعتقاد دارند که انتشار این دست اخبار از سوی محافل خبری نزدیک به آمریکایی‌ها و تکذیب آن در تریبون‌های رسمی نشانه میل بایدن به تشویق تهران به آغاز مذاکراتی است که با دادن مشوق‌هایی ایران را در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا مهار کند. به‌عبارتی‌دیگر آمریکایی‌ها پس از مشاهده ضرب دست ایران در عملیات وعده صادق به این نتیجه رسیده‌اند که افزایش فشار بر ایران کارکرد خود را ازدست‌داده و تنها گزینه فعال روی میز گفتگو است.
این گزاره شواهد قابل‌توجهی دارد؛ باوجودآنکه طرف آمریکایی باز کردن میز مذاکره با ایران را تکذیب کرده اما مدتی قبل متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به این پرسش که آیا بایدن در حال بررسی مذاکرات دیپلماتیک برای احیای مجدد توافق هسته‌ای با ایران است یا خیر؟ اعلام کرد که دولت بایدن بر این باور است که یک مسیر دیپلماتیک بهترین راه روبه‌جلو است.
البته آمریکایی‌ها برای باز کردن کریدور گفتگو با ایران از یک سیاست پیچیده و ترکیبی استفاده کرده و مسیر ابهام را پیش می‌برند، کاخ سفید هفته قبل معافیت‌های تحریمی را که به ایران اجازه می‌داد در پروژه‌های هسته‌ای با طرف‌های بین‌المللی همکاری کند را تمدید نکرده اما در اقدامی متقابل در باغ سبز مذاکره را نیز باز گذاشته است، این تاکتیک نشان می‌دهد که سیاست آمریکا در قبال ایران افزایش فشار با راهنما زدن به‌سوی مذاکره است!
درحالی‌که آمریکا با عدم تمدید معافیت‌های هسته‌ای مرگ برجام را تائید کرده اما در آن‌سو در حال دادن تنفس مصنوعی بی‌نتیجه به آن است، این سیاست به معنای تمایل آمریکا به دادن مشوق جدید به ایران نیست بلکه ایجاد اتمسفری است که با تمسک به آن راهبردهای جدید بازدارندگی از جانب ایران را مهار کند.
شورای آتلانتیک در گزارشی درباره اهمیت مهار ایران با کمک سیگنال‌های برجامی نوشته است:
تنش چشمگیر بین ایران و رژیم صهیونیستی در هفته‌های اخیر پتانسیل بالایی برای اشتباه محاسباتی در فقدان کانال‌های ارتباطی مستقیم را نشان می‌دهد. اگر ایران تصمیم بگیرد وضعیت خود را به‌عنوان یک کشور دارای آستانه هسته‌ای کنار بگذارد و سیاست خود را به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای بچرخاند، این خطر حتی جدی‌تر خواهد شد. علیرغم پیام‌های گسترده‌ای که در روزهای قبل از حمله به تهران ارسال شد و از آن خواست از پاسخ مستقیم علیه اسرائیل خودداری کند، ایران تصمیم گرفت سیاست مهار خود را کنار بگذارد. ایران در این مرحله به دنبال احیای بازدارندگی خود علیه اسرائیل حتی به قیمت تشدید تنش نظامی احتمالی بود.
آیا دکترین هسته‌ای ایران تغییر کرده است؟
تغییر در دکترین هسته‌ای ایران یکی از گزاره‌های جدید غربی‌ها برای افزایش فشارهایی است که ایران را به سوی کانال‌هایی هدایت می‌کند که خروجی آن طرح مهار است.
یکی از مهمترین بازیگران در این طراحی مدیرکل آژانس است؛ رافائل گروسی در مصاحبه‌ای با دویچه وله، ضمن این ادعا که ایران نه ماه‌ها بلکه چند هفته با داشتن اورانیوم کافی برای تولید یک بمب اتمی فاصله دارد، اما این به آن معنا نیست که ایران در آن فاصله زمانی سلاح هسته‌ای دارد یا خواهد داشت.
البته گروسی گفته است که نمی‌توان نتیجه مستقیم گرفت که ایران اکنون سلاح اتمی دارد. به‌رغم همکاری‌های ایران با آژانس، گروسی در این مصاحبه همچنین مدعی شد آژانس سطح دسترسی لازم در ایران را ندارد و به همین دلیل سؤالات زیادی مطرح است!
مدیرکل آژانس بار دیگر درباره مواردی سخن گفته که به تعبیرش «مسائل باقیمانده» نام داشته و اعلام کرده است که برای حل این موارد تمایل به سفر به ایران را دارد. به نظر می‌رسد که مدیرکل آژانس بابیان ادعاهای پرونده‌های مفتوح در سطح یک کاتالیزور برای اعمال فشار به تهران عمل می‌کند.
واقعیت آن است که در حال حاضر اقدامات آژانس چیزی بیشتر از یک مزاحمت سیاسی نبوده و ثابت‌شده است که قرار نیست قدمی در جهت حل سه موضوع فنی یعنی «حل‌وفصل موضوعات پادمانی»، «ارائه تضمین‌های ذاتی و اعتباری»، «لزوم رفع تحریم‌های بازدارنده» بردارد، ازاین‌رو در شرایط فعلی سفر گروسی به تهران بی‌معنا بوده و تا زمانی که در نقش مزاحم فعال قرار دارد گفتگوی او با مقامات ایرانی عبور از خطوط قرمز هسته‌ای محسوب می‌شود.
واقعیت آن است که دکترین هسته‌ای ایران کاملاً روشن و شفاف بوده اما از همه ظرفیت‌های موجود در حوزه هسته‌ای به‌منظور دستیابی به فنّاوری‌های روز نیز استفاده خواهد کرد، همچنین اظهارنظرهای شخصی باعث تغییر در خطوط کلی نظام نیز نخواهد شد.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که سیاست افزایش فشار و ارائه مشوق برای خروج ایران از مدار یک تاکتیک نخ‌نما شده است و اراده ایران در کنشگری فرا منطقه‌ای با این دست اظهارات ضد ایرانی همراه با سیگنال‌های مبهم دچار خلل نخواهد شد، عملیات موشکی اخیر سپاه پاسداران نشان داد دشمنان نه قادر به درک ابعاد گوناگون صبر استراتژیک ایران هستند و نه شناختی نسبت به قواعد نهان بازدارندگی در منطقه دارند!
این مطلب نخستین بار در سایت مشرق منتشر شده است.
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند